استفاده از مواد مخدری همچون ترامادول، در مراحل نخستین، تمركز حواس و نشاطی ساختگی را در پی دارد چنان كه این ماده به عنوان دارویی برای تقویت حافظه تبلیغ شده است. دانش آموزان و دانشجویان با ناآگاهی از سرانجام مصرف طولانی این داروها، برای تمركز ذهنی شب امتحان، از آن ها استفاده می كنند. در حالیكه این كار سبب گرایش و افزایش تمایل مصرف كنندگان به استفاده از مواد مخدر می شود.

ترامادول

نام شیمیایی این ماده، ترانس 2- دی متیل آمینو متیل - 1- ( 3- متوكسی فنیل) - سیكلوهگزانول با ساختاری به این قرار است:

ترامادول، گردی سفیدرنگ و بلوری است كه در دمای 179 C ذوب می شود. این ماده در آب انحلال پذیر است و به هر شكلی كه مصرف شود  چه از راه بلع، چه به صورت شیاف به سرعت جذب بدن می شود. تقریباً 90 درصد دوز خوراكی آن پس از سه روز وارد ادرار شده، از بدن دفع می شود. اما 30 درصد آن در بدن بدون تغییر باقی می ماند و در سوخت و ساز شركت می كند. نیم عمر آن در پلاسما 6 تا 7 ساعت و اثر آن 3تا 7 ساعت است.

واكنش های اصلی سوخت و ساز ترامادول به صورت معمولی یا به صورت اورتو دی متیل دار شده، یا هر دوی این حالتها و همراه با گلوكورونیك اسید و سولفات انجام می گیرد.

این دارو باید دور از نور و رطوبت و در دمای 15 تا 30 درجه ی سلسیوس نگهداری شود. دوز مصرفی آن 50 تا 100 میلی گرم است و در شكل های كپسول، قرص روكشدار و شیاف مورد استفاده قرار می گیرد.

خواص دارویی

این دارو در گروه داروهای مخدر ضد درد قرار دارد و از آن برای كاهش و درمان دردهای معمولی، شدید و مزمن مانند دردهای پس از عمل جراحی یا دردهای سرطانی استفاده می شود. اما برای دردهای خفیف تا متوسط مانند سردردهای معمولی، دردهای عضلانی و سرماخوردگی كاربرد ندارد و باید از مصرف خودسرانه ی ترامادول به دلیل ایجاد وابستگی و تمایل به مصرف دوباره ی آن خودداری كرد.

استفاده از این دارو برای كودكان و نوجوانان پایین تر از 16 سال توصیه نمی شود و برای افراد سالمند نیز باید با احتیاط و زیرنظر پزشك باشد.

سازوكار كنترل درد در ترامادول شبیه به مورفین است و مصرفی دوگانه دارد. از این رو، مصرف دایمی آن وابستگی فیزیكی و روانی، شبیه اعتیاد به مواد مخدر را سبب می شود. یعنی با قطع ناگهانی آن نشانه هایی مانند بی خوابی، تحریك پذیری، لرزش، تهوع، تشنج و درد در ماهیچه ها و شكم، درست مانند قطع مصرف مورفین مشاهده می شود.

قرص های ترامادول كه از سال 1381 به بازار دارویی كشور راه یافته است، در سال های گذشته بدون نسخه ی پزشك و به صورت آزاد به فروش می رسید. اما هم اكنون فروش آزاد آن ممنوع شده است و تنها در بیمارستان ها و با نظارت وزارت بهداشت یا نسخه ی پزشك مورد استفاده قرار می گیرد.

عوارض دارویی

از جمله عوارض مصرف ترامادول می توان به سرگیجه، خواب آلودگی، ضعف، اختلال تعادل، خارش، تشنج، توهم، تعرّق، تكرّر ادرار، كاهش فعالیت دستگاه تنفس، تند شدن ضربان قلب، فراموشی، اختلال در بینایی و درك اشاره كرد.

بنا به آمار ارایه شده در فاصله ی تیرماه 1381 تا پایان مهرماه 1382 ، 162 عارضه ی دارویی از این ماده، از 49 شهرستان در كشور به مركز ثبت عوارض جانبی گزارش شده است.

نتیجه گیری

مصرف داروها، بویژه مواد دارویی مخدر حتی با نظر پزشك نیز باید با دقت صورت گیرد. توجه به عوارض ناشی از مصرف این مواد، هشداری برای مصرف كنندگانی است كه خودسرانه و تنها برای دورانی گذرا برای لذت بردن یا دست یافتن به تمركز ساختگی به آن روی آورده اند.